LỊCH SỬ ĐÀN PIANO

Từ trước đến nay, có lẽ chúng ta đã có cơ hội tiếp xúc hay chơi đàn piano rồi, nhưng để hiểu về nguồn gốc và lịch sử ra đời của piano thì co thể chúng ta chưa biết rõ. Hôm nay
The Music Home xin gởi đến mọi người thông tin về lịch sử đàn piano nha.
- Những chiếc dương cầm cổ điển hay còn gọi thông thường là piano cổ điển ngày nay được xây dựng trực tiếp từ những chiếc đàn clavico clavecin (harpsichord) từ khoảng thế kỷ 16 và 17. Khoảng năm 1700, Bartolomeo Cristofori đã thử tạo ra một chiếc đàn harpsichord mà có thể biểu hiện âm nhạc một cách truyền cảm hơn, và đã tạo ra một bộ máy mà các búa gõ vào các dây, khác với đàn harpsichord là dùng quill (dụng cụ gảy đàn bằng ống lông) để gảy. Một đặc trưng lớn khác ở đàn piano thời đầu của ông là cơ cấu búa thoát, nó khiến cho búa tách rời khỏi phím một khi các nốt được đánh lên, và rồi chơi lại ở một vận tốc khác hẳn, làm thay đổi hẳn sự biểu cảm của chính các note đó. Những chiếc piano đầu tiên của Critofori vẫn còn chứa đựng rất nhiều nét giống với thiết kế của một cây đàn clavecin, còn âm thanh thì phần nhiều vẫn như thế, ngoại trừ việc là người chơi bấy giờ có thể chơi nhạc bằng việc nhấn vào bàn phím.
- Các thiết kế của Cristofori không được biết đến mãi cho đến những năm cuối của 1700, khi các bản thiết kế piano của ông được xuất bản. Các nhà sản xuất như Gottfried Silbermann người Đức và học trò của ông là Christian Friederici và Johannes Zumpe bắt đầu phát triển piano với vai trò là một nhạc cụ độc lập với clavecin. Mặc dù lúc đầu không được ấn tượng cho lắm nhưng được J.S.Bach ủng hộ năm 1747. Âm nhạc bắt đầu được viết riêng cho piano từ năm 1732 và kỷ nguyên của nó với vai trò một nhạc cụ dành cho biểu diễn bắt đầu.
- Sự phát triển của piano cổ điển sau năm 1750 diễn ra theo hai hướng cơ bản. Ở Anh, đàn piano được thiết kế nặng hơn và phức tạp hơn. Ở Đức, một loại khác nhẹ hơn và cấu trúc đơn giản hơn được biết đến như một cây đàn xứ Vienna, được nhà sản xuất Johann Andreas Stein xây dựng, đó chính là những cây đàn mà Haydn, Mozart và Beethoven đã chơi và soạn nhạc trên đó.
- Khi piano cổ điển ngày càng phát triển, nó dần trở thành một nhạc cụ độc lập và cần làm cho âm thanh to hơn. Để tăng âm, các dây phải dày hơn và bộ khung phải khoẻ hơn nữa, như thế có thể đạt được một áp lực lớn hơn. Bộ khung của đàn piano thông thường được làm bằng gỗ, trở nên dày hơn và nặng hơn và thanh chằng chéo giúp nó kiên cố hơn. Đến năm 1820, Thomas Allen thậm chí vẫn còn dùng các ống kim loại để giữ căng các dây, và một nhà sản xuất thành công người Anh là John Broadwood bắt đầu dùng các tấm bằng sắt để giữ cho chúng được căng lên, mà giờ đây các đĩa đó phần lớn được làm bằng kim loại hơn là bằng gỗ. Năm 1825, Alpheus Babcock sáng chế ra khung bằng gang và sau đó năm 1843, một người Mỹ là Jonas Chickering bắt đầu làm piano với một đĩa tròn vành, một nét đặc trưng của các piano cánh ngày nay. Một sự phát triển đáng chú ý khác là việc chằng các dây, được phát triển bởi Henri Pape vào năm 1828 và Steinway cấp bằng sáng chế năm 1859, ông đã đặt các dây bass dài hơn lên cao hơn các dây kim, giúp cho các dây dài hơn ở trong hộp ngắn hơn và đặt các dây bass ở giữa qua một bảng cộng hưởng (soundboard) để có một sự hồi âm tốt hơn.
- Piano cổ điển được bắt đầu sản xuất hàng loạt vào những năm 1800, cùng với sự thành lập của các công ty lớn chuyên sản xuất đàn Piano cổ điển, những công ty này hoàn toàn phát triển từ nền tảng của mẫu đàn cánh đó tới năm 1821.

(Sưu Tầm)

Twinkle twinkle little star

Bài hát đơn giản danh cho những bạn bắt đầu làm quen với đàn piano


8 ý tưởng lớn làm thay đổi lịch sử âm nhạc

Trong lịch sử văn minh thế giới, âm nhạc là một khái niệm đã có từ lâu đời và không ngừng phát triển, từ những âm thanh đơn giản cho đến chiếc những thiết bị tân tiến ngày nay. 

8 ý tưởng lớn làm thay đổi lịch sử âm nhạc - ảnh 1Chiếc đàn piano trong căn hộ cũ của nhà soạn nhạc huyền thoại Mozart - 
Ảnh: Reuters
1. Pythagoras sáng tạo nên thang âm
Trước Pythagoras, âm nhạc vẫn được xem như một khái niệm thần bí. Những bằng chứng khảo cổ học đã cho thấy nhiều nhạc cụ đã có từ 35 nghìn năm trước. Tuy nhiên, không một lời giải thích nào được đưa ra cho câu hỏi vì sao có những âm thanh hài hòa hay đối chọi nhau.
Nghiên cứu của Pythagoras đã làm sáng tỏ bí ẩn trên. Vào khoảng năm 500 TCN, ông đã tìm ra mối quan hệ mật thiết giữa toán học và âm nhạc, đưa ra một hệ thống những nốt nhạc bắt tai và hài hoa khi đứng chung với nhau, được gọi là thang âm (scale).
Dù trải qua một quá trình lịch sử lâu dài, thang âm của Pythagoras được cho là rất sát với thang âm cơ bản nhất được sử dụng ngày nay “đô rê mi fa son la si đô”. Phát hiện của Pythagoras đã đặt nền móng cơ bản nhất cho lịch sử âm nhạc mà nếu không có nó, có lẽ cũng không thể có những Beethoven, Mozart hay âm nhạc hiện đại ngày nay.
8 ý tưởng lớn làm thay đổi lịch sử âm nhạc - ảnh 2 
 Một bản nhạc hiện đại - Ảnh: YouTube
2. Ghi chép âm nhạc
Vào giữ thế ký thứ 7, học giả St.Isidore của Tây Ban Nha đã chỉ ra một vấn đề lớn trong âm nhạc lúc bấy giờ. “Nếu không thể được lưu giữ trong trí nhớ của nhân loại, âm nhạc sẽ chết vì chúng không thể được viết ra trên giấy”, ông phát biểu.
Nhiều thế kỷ sau đó, các linh mục ở Tây Ban Nha và Ý đã cùng nhau tìm ra hướng giải quyết cho vấn đề trên. Họ đã phát minh ra một hệ thống các biểu tượng để giúp họ nhớ được độ trầm bổng và mạch giai điệu của những bài thánh ca.
Tuy nhiên, phải đến khi linh mục Guido d’Arezzo của Ý sáng tạo nên những dòng kẻ, đặt và sắp xếp những biểu tượng trước đó lên theo một quy luật nhất quán, khái niệm “ghi chép âm nhạc” mới chính thức ra đời và được sử dụng đến nay.
3. Đàn dương cầm trở thành một phần trong gia đình
Trong một bức thư gửi chị gái Cassandra của mình, nữ nhà văn Jane Austen đã viết: “Chúng ta sẽ mua một cây đàn piano, em sẽ tập những điệu múa đồng quê, và chúng ta sẽ có những cuộc vui thú vị với những đứa cháu khi chúng ghé thăm”.
Những dòng thư của Austen là một ví dụ điển hình cho nhiều gia đình trung lưu ở châu Âu đầu thế kỷ 19. Cuộc Cách mạng Công nghiệp đã khiến việc sản xuất những chiếc đàn piano trở nên dễ dàng và ít tốn kém hơn. Theo đó, việc dạy và học nhạc cũng được xem là nét đặc trưng của giai cấp tư sản bấy giờ.
Sự xuất hiện của chiếc đàn piano trong các hộ gia đình đã dập tắt không khi ảm đạm trong những buổi chiều tối. Những buổi trình diễn mang tính cá nhân đã đưa chiếc đàn piano ra khỏi khán phòng hay nhà thờ lớn, nơi mà trước đó chỉ có giới quý tộc mới có thể thưởng thức âm thanh của nhạc cụ này.
4. Bản thu âm đầu tiên
Khi nhà phát minh Thomas Alva Edison chế tạo ra chiếc máy thu âm vào năm 1877, câu nói được ghi âm đầu tiên trong lịch sử chính là “Mary had a little lamb”. Những cải tiến và hoàn thiện sau đó phải kể đến máy hát rẻ tiền và đĩa cao su của Emile Berliner, đánh dấu một cột mốc mới cho nền công nghiệp âm nhạc hiện đại.
Sau đó, Berliner cùng với kỹ sư Eldridge Johnson đã thành lập nên công ty Victor Talking Machine, đưa máy hát thâm nhập vào thị trường và hãng thu âm RCA Victor nổi tiếng, với hình ảnh chú chó Nipper ngồi kế chiếc máy hát. RCA Victor sau đó đã trở thành một trong những nhà tiên phong trong công nghệ thu âm và phát hành đĩa vinyl (đĩa than) ra thị trường lúc đó.
Đến tận ngày nay, RCA Victor vẫn được xem như một trong những nhãn hiệu hàng đầu của Sony Music Entertainment, cũng như đĩa vinyl đang dần trở thành một mốt dành cho những người sành điệu mê âm nhạc.
8 ý tưởng lớn làm thay đổi lịch sử âm nhạc - ảnh 3Bên trong một phòng thu hiện đại của Sony Music Entertainment - Ảnh: Reuters
5. Sự ra đời của phát thanh vô tuyến
Vào ngày 13.1.1910, nhà phát minh Lee de Forest đã phát sóng giọng hát của giọng ca opera huyền thoại người Ý Enrico Caruso đi khắp thành phố New York từ Nhà hát opera Metropolitan.
Dù cho lúc bấy giờ chỉ có thể nghe được âm thanh nhiễu sóng, sự kiện trên đã đưa ngành truyền thông sang một kỷ nguyên mới, đưa quảng cáo, thương mại, tin tức và cả những bản nhạc pop đến với các hộ gia đình. Trong nhiều năm tiếp theo, các đài phát thanh mọc lên với tốc độ chóng mặt khi khoa học kỹ thuật ngày càng phát triển.
Vào những năm 1930, hơn nửa số hộ gia đình ở Mỹ đều có radio. Sự ra đời của dòng nhạc rock ‘n’ roll những thập kỷ sau đó càng khiến radio trở thành một biểu tượng văn hóa trong sinh hoạt của người Mỹ, nền công nghiệp âm nhạc cũng theo đó phát triển vượt trội.
8 ý tưởng lớn làm thay đổi lịch sử âm nhạc - ảnh 4Radio đã trở thành một trong những phương tiện truyền thông có tầm ảnh hưởng nhất mọi thời đạ i- Ảnh: Reuters
6. Bảng xếp hạng đầu tiên được phát hành
Năm 1936, tạp chí công nghiệp Billboard cho ra mắt một tính năng mới mang tên Chart Line giúp hiển thị những ca khúc được ưa thích nhất trên ba kênh radio chính tại Mỹ.
Vào tháng 7.1940, bảng xếp hạng "Những đĩa đơn bán chạy nhất" được công bố với vị trí quán quân thuộc về Never Smile Again của ca sĩ huyền thoại Frank Sinatra. Tháng 8.1958, bảng xếp hạng 100 đĩa đơn mới nhất ra đời và được duy trì đến ngày nay. Bảng xếp hạng còn được tích hợp thêm chức năng download (tải nhạc) và phát trực tiếp.
7. Sự khởi đầu của nhạc điện tử
Năm 1948, một người Pháp tên Pierre Schaeffer đã sản xuất được một mẫu nhạc mới đầu tiên, gọi là musique concrete - một tổ hợp âm thanh từ môi trường xung quanh và những âm thanh vô giai điệu. Mẫu nhạc ấy là sản phẩm của công nghệ, được tạo ra và truyền bá bằng phương tiện điện tử.
Schaeffer tiếp tục nghiên cứu và làm việc cùng với nhà soạn nhạc Karlheinz Stockhausen ở phòng thu Cologne, Paris. Cologne trở thành phòng nghiên cứu nhạc điện tử nổi tiếng nhất với việc sản xuất ra thiết bị synthesizer (tạm dịch: nhạc cụ tổng hợp) đặt tiền đề cho những nhạc cụ điện tử hiện đại sau này.
Các nhạc cụ tổng hợp tiếp tục được sử dụng bởi những band nhạc Rock, từ đó trở nên một phần thiết yếu cho việc sản xuất các thể loại nhạc như hip-hop và dance. Không có những nhạc cụ điện tử và thủ thuật sản xuất âm nhạc thì hầu hết các bài hát cũng như bản phối ngày nay sẽ rất khác.
8. Sự ra đời của máy Walkman
Hãng điện tử Philips đã biến đổi thành công những băng cối thành chiếc máy ghi âm cỡ nhỏ tiện lợi, được trưng bày đầu tiên tại West Berlin, 1963. Năm 1910, chiếc headphone đầu tiên được sáng chế bởi Nathaniel Baldwin ngay tại bàn ăn của ông.
Đến 1979 máy Walkman ra đời từ việc kết hợp hai phát minh trên để tạo thành một phụ kiện bỏ túi hợp nhất. Bộ máy Walkman, sau khi được phát triển thành các dạng máy như Discman, iPod và các điện thoại thông minh hiện nay, đã chứng tỏ nó là một sản phẩm của một ý tưởng tiên tiến trong lịch sử về công nghệ âm nhạc.
walkman 
Chiếc máy nghe nhạc Walkman đã từng là một hiện tượng văn hóa, đưa âm nhạc đến gần với cuộc sống thường ngày hơn - Ảnh: Reuters

 
 Theo Thanh niên Online

Liên hoan Âm nhạc châu Âu

Những nghệ sĩ hàng đầu châu Âu sẽ biểu diễn trong các đêm từ 26/11 đến 7/12, giới thiệu dòng nhạc jazz cổ điển, world music và pop.
 
LH
Nhóm song tấu nước Áo gồm hai nghệ sĩ: Klaus Paier (nghệ sĩ accordion) và Asja Valcic (nghệ sĩ viôlôngxen). Ảnh: BTC.

Liên hoan Âm nhạc châu Âu là sự kiện thường niên dành cho mọi lứa tuổi được tổ chức tại Nhà hát Tuổi trẻ (Hà Nội) và Nhạc viện TP HCM. Tham dự liên hoan năm nay có nghệ sĩ đến từ bảy nước: Bỉ, Pháp, Áo, Italy, Đức, Hà Lan và Tây Ban Nha.

Về sự kiện này, ông Rofl Bergman, Đại sứ Thụy Điển, đại diện Chủ tịch luân phiên EU, phát biểu: “Liên hoan Âm nhạc châu Âu mong muốn mang niềm vui của âm nhạc đến cho mọi người. Dù bạn đam mê âm nhạc đương đại chính thống, world mussic, jazz, hay quan tâm đến sự phát triển văn hóa quốc tế, Liên hoan Âm nhạc châu Âu với 13 đêm nhạc sẽ đáp ứng được những sở thích đó”.
Ngài Sean Doyle, Đại sứ - Trưởng Phái đoàn Ủy ban châu Âu, cho biết thêm: “Liên hoan thắp sáng các tài năng nghệ thuật tại Hà Nội và TP HCM. Nó sẽ làm các bạn ngạc nhiên và được truyền cảm hứng bởi sự kết hợp mới mẻ giữa các nghệ sĩ và phong cách. Các buổi biểu diễn không chỉ phản ánh sự đa dạng văn hóa của châu Âu và còn là trải nghiệm sự trao đổi đồng điệu của thế giới âm thanh”.

Mở đầu cho Liên hoan tại Hà Nội là phần biểu diễn của nghệ sĩ piano người Bỉ nổi tiếng Charles Loos cùng với những khách mời đặc biệt: nghệ sĩ saxophone Quyền Thiện Đắc và ca sĩ Trần Mai Hạnh. Trong khi đó, chất giọng trời phú đầy năng lượng của các nghệ sĩ nhóm nhạc nữ Boat Beam (Tây Ban Nha) sẽ thắp sáng sân khấu TP HCM.
Đối với các khán giả mến mộ dòng nhạc cổ điển, nhóm tứ tấu Signum Quartet đến từ Đức và nhóm song tấu Duo Gazzana đến từ Italy sẽ mang đến cảm xúc âm nhạc tràn đầy với các tác phẩm bất hủ. Tứ tấu Signum Quartet được thành lập năm 1994 và đã trở thành nhóm nhạc tiêu biểu hàng đầu thời kỳ đó, trong khi đó song tấu Duo Gazzana nổi tiếng ở khắp châu Âu và ngày càng mở rộng ra trên thế giới vì tài năng âm nhạc nổi trội và niềm đam mê đích thực.
Từ nước Áo, nhóm song tấu Klaus Paier (nghệ sĩ accordion) và Asja Valcic (nghệ sĩ violoncello) sẽ mang đến một không gian âm nhạc đầy nhiệt huyết, đam mê và thuần túy nhưng vẫn dành khoảng trống cho sự ngẫu hứng.
Các nghệ sĩ của Pháp và Hà Lan sẽ đưa khán giả đến với những giai điệu jazz tinh tế. Nhóm tứ tấu Jean-My Truong của Pháp với sự góp mặt của nghệ sĩ gốc Việt My Trường, hòa trộn khéo léo sự tương phản giữa những giai điệu âm nhạc gần gũi với những kết cấu phức tạp. Nghệ sĩ Hà Lan, Mike del Ferro - Giám đốc chương trình nhạc Jazz của American Voice (Hiệp hội Văn hóa Nghệ thuật Mỹ) biểu diễn cũng nhóm nhạc dân tộc Bắc Hà. Theo đại diện đại sứ quán Hà Lan, đây không phải lần đầu tiên Bắc Hà biểu diễn chung cùng nghệ sĩ Hà Lan. Ban tổ chức hy vọng sự kết hợp này sẽ mang lại ấn tượng cho khán giả về tiếng nói chung của các nghệ sĩ trong âm nhạc.

Vé xem các buổi biểu diễn là miễn phí, đăng ký tại:
- Hà Nội:Viện Goethe (56-58 Nguyễn Thái Học)
Trung tâm Văn hóa Pháp (24 Tràng Tiền)
- TP HCM:Viện Goethe
335/4 Điện Biên Phủ

Theo Vnexpress

Dàn nhạc giao hưởng được bố trí như thế nào?

Dàn nhạc giao hưởng ngay từ khi định hình vào cuối thế kỷ 18 với Haydn và Mozart, rồi đến Beethoven vào đầu thế kỷ 19, cũng đã bao gồm 10 violon 1, 8 violon 2, 6 viola, 6 cello, 4 contrebasse (bộ dây), 2 flute, 2 ôboa (oboe), 2 clarinet, 2 fagott (bộ gõ), 2 cor, 2 trompette (trumpet) của bộ đồng, 2 bộ trống timpani (bộ gõ), tức là gần 50 nhạc công (với thành phần này giờ đây người ta gọi là dàn nhạc giao hưởng nhỏ, không có kèn trombone và kèn tuba), còn dàn nhạc giao hưởng lớn ngày nay thường có từ 80 đến 100 nhạc công.

Với số lượng lớn như vậy, các nhạc cụ và những nhạc công sử dụng các nhạc cụ ấy phải được bố trí như thế nào trên sân khấu hòa nhạc? Bởi lẽ chất lượng âm thanh của một dàn nhạc phụ thuộc rất nhiều vào sự hòa hợp âm thanh của các loại nhạc cụ khác nhau để tạo thành cái gọi là tính hòa đồng (ensemble) của dàn nhạc. Đó là chưa nói đến chuyện ngần ấy con người phải được sắp xếp như thế nào để ai cũng có thể trông thấy được từng biến động nhỏ của cây đũa chỉ huy trong tay người nhạc trưởng, nếu không lập tức xảy ra “trống đánh xuôi, kèn thổi ngược” ngay! Nhạc trưởng là linh hồn của dàn nhạc, từ những chuyển động của cây đũa bé nhỏ trong tay ông ta mà toàn dàn nhạc hoặc từng bè, từng cá nhân trong dàn nhạc mới biết được chỗ nào chơi to, chơi nhỏ, rất to, rất nhỏ, nhanh, chậm, ngắt tiếng (stacato), liên tiếng (legato)…
Và khi đi nghe dàn nhạc giao hưởng biểu diễn, chắc chúng ta cũng nhận thấy không phải lúc nào toàn dàn nhạc đều hoạt động, có lúc có bè, có nhạc cụ ngồi nghỉ chán chê, chợt nhạc trưởng vẫy cây đũa về phía bè ấy, người ấy, thế là phải bắt tay vào ngay, không được chậm trễ! Nói hơi ngoa ngoắt một chút, thậm chí có nhạc công phải ngồi im chờ trong dàn nhạc đến phát buồn ngủ, như người đánh trống chẳng hạn, lẩm nhẩm đếm trong đầu số lượng ô nhịp mà anh ta phải nghỉ, để rồi đùng một cái, nhạc trưởng vẫy đũa, là phải vào ngay, cho dù chỉ là một tiếng trống, nhỡ một cái là làm hỏng hiệu quả của tác phẩm.
Quan trọng như thế cho nên từng thời kỳ, từng người nhạc trưởng đã có những cách xử lý khác nhau trong việc bố trí dàn nhạc. Những bức họa, tranh khắc gỗ thế kỷ XVII, XVIII vẽ những cảnh người ngồi hòa nhạc, những hồi ký, từ điển âm nhạc thời ấy có thể cho ta biết đôi nét về vấn đề này.
Vào nửa sau thế kỷ 18 số lượng nhạc công trong dàn nhạc tăng lên cho nên buộc người ta phải suy nghĩ đến việc bố trí cho họ thế nào trên sân khấu khi biểu diễn. Cuốn “Từ điển âm nhạc” của tác giả Jean-Jacques Rousseau xuất bản năm 1767 đã cho những thông tin sớm nhất về việc bố trí dàn nhạc đệm cho biểu diễn opera: Người nhạc trưởng điều khiển dàn nhạc bằng cây đàn clavecin đặt ở giữa hố nhạc (là nơi dàn nhạc ngồi sâu xuống trước sân khấu để không che mất tầm nhìn của khán giả), còn các nhạc cụ dây và kèn tùy tiện ngồi xung quanh ông ta.
Từ thời ấy đến nay đã hơn hai thế kỷ. Hàng chục nhạc trưởng và dàn nhạc đã định ra được những nguyên tắc cụ thể cho việc bố trí dàn nhạc trên sân khấu hòa nhạc: Muốn các nhạc công trông rõ cây đũa chỉ huy thì họ phải ngồi xòe ra trên sân khấu theo hình nan quạt, còn nhạc trưởng đứng ở giữa, vào chỗ tay cầm quạt, tức là chỗ trục của quạt. Các nhạc cụ cùng loại ngồi thành nhóm hoặc thành một tuyến để họ có thể nghe thấy nhau khi cùng hòa tấu và tạo được một âm thanh đậm đặc, hòa quyện cho từng bộ của dàn nhạc.



TS VŨ TỰ LÂN

Đại học Văn hóa nghệ thuật Quân đội

Sad Angel - Igor Krutoy

Một bản nhạc đầy cảm xúc của Igor Krutoy.